Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ορίζει την οστεοπόρωση ως τη συστηματική σκελετική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής του οστού, με αποτέλεσμα την αυξημένη ευθραυστότητα των οστών και την τάση για συχνά κατάγματα. Ο ορισμός αυτός αφορά τους ενήλικες.
Οστεοπόρωση, όμως, μπορεί να συμβεί, σε μικρότερη βέβαια συχνότητα, και σε παιδιά καθώς και σε εφήβους. Η παιδική οστεοπόρωση μπορεί να εμφανιστεί ως κάταγμα μετά από τραυματισμό μικρής βίας, ενώ στους εφήβους -νεανική οστεοπόρωση-, μπορεί να εμφανιστεί ως συμπιεστικό κάταγμα σπονδύλου και κάταγμα μετάφυσης.
Η παιδική οστεοπόρωση ταξινομείται σε πρωτοπαθή (ενδογενή διαταραχή του οστού, συνήθως γενετικής αιτιολογίας) και σε δευτεροπαθή.
Οι αιτίες της δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης στα παιδιά περιλαμβάνουν:
• Παθήσεις που προκαλούν ακινησία, όπως η εγκεφαλική παράλυση ή η βλάβη του νωτιαίου μυελού και η μυϊκή δυστροφία Duchenne.
• Φλεγμονώδεις παθήσεις, όπως η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα, η νόσος του Crohn και ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, οι οποίες μέσω ουσιών -τις κυτοκίνες- απορρυθμίζουν τον κύκλο της αναδόμησης των οστών.
• Μακροπρόθεσμα, υψηλές δόσεις από του στόματος θεραπείας, με κορτικοστεροειδή. Η λήψη κορτικοστεροειδών φαρμάκων ή παραγόντων τους σε οποιαδήποτε μορφή (χάπια, ενέσιμα, εισπνεόμενα) και για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να καθυστερήσει την οστική ανάπτυξη στα παιδιά. Αυτό αυξάνει τις πιθανότητες για χαμηλή οστική μάζα στη συνέχεια. Τα κορτικοστεροειδή χρησιμοποιούνται στη θεραπεία ασθενειών όπως η αρθρίτιδα, το άσθμα και η νόσος του Crohn (κολίτιδα).
• Διαταραχή στην εξέλιξη της ήβης και χαμηλό σωματικό βάρος που προκαλούνται από μεσογειακή αναιμία, κακοήθειες στο παρελθόν θεραπευμένες με χημειοθεραπεία και ακτινοβολία, ινοκυστική νόσο, ή ακόμα και νευρογενή ανορεξία.
• Ατελή Οστεογένεση (Osteogenesis imperfecta) -ή οστεοψαθύρωση- μια γενετική διαταραχή του συνδετικού ιστού που επηρεάζει το κολλαγόνο, σημαντικόστοιχείοτωνοστών. Κατάσταση που οδηγεί σε ευθραυστότητα των οστών. Είναι μια γενετική πάθηση που οφείλεται στη λάθος δομική κατασκευή του κολλαγόνου.
Η κλινική εικόνα της παιδικής οστεοπόρωσης ποικίλλει.
Συνήθως αναφέρονται συχνά κατάγματα με μικρής βίας τραυματισμό. Τα συμπιεστικά κατάγματα των σπονδυλικών σωμάτων συχνά εκδηλώνονται με ραχιαλγία, παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης και απώλεια ύψους, κάποιες φορές, όμως, είναι ασυμπτωματικά.
Αιτίες νεανικής οστοπόρωσης
Δεν βρίσκεται ειδικό αίτιο συνήθως. Είναι σπάνια νόσος, αυτοπεριοριζόμενη και αφορά συνήθως ένα προηγουμένως υγιές παιδί. Η παθογένεια της νόσου είναι υπό έρευνα, ενώ υπάρχουν ενδείξεις για ελαττωμένη ανακατασκευή του οστού.
Εμφανίζεται με την ίδια συχνότητα και στα δύο φύλα, συνήθως σε ηλικία 8 με 12 ετών. Εμφανίζεται ύπουλα, με πόνο στην οσφύ και στα κάτω άκρα, με δυσκολία στο περπάτημα, ενίοτε μυϊκή αδυναμία, πόνο στα σφυρά και στο γόνατα καθώς και με κατάγματα των κάτω άκρων.
Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε και τα παιδιά τα οποία υφίστανται μόνο κατάγματα μακρών οστών (όχι σπονδυλικής στήλης όπως στη νεανική οστεοπόρωση), στη διάρκεια της αυξητικής έκρηξης, λόγω παροδικής αδυναμίας των οστών να αντέξουν σε αυξημένη μηχανική φόρτιση.
Μέθοδος εξέτασης για την παιδική και νεανική οστεοπόρωση
Μέθοδος εκλογής για τη μέτρηση οστικής πυκνότητας στα παιδιά είναι η μέθοδος της Απορροφησιομετρίας διπλοενεργειακής δέσμης ακτίνων Χ –DXA.
– Μέθοδος ασφαλής, γρήγορη, χαμηλού κόστους, με πάρα πολύ χαμηλή ακτινοβολία.
– Με μεγάλη ακρίβεια και επαναληψιμότητα. Υπάρχει διαθεσιμότητα παιδιατρικών φυσιολογικών τιμών με βάση την ηλικία, τη φυλή και το φύλο. – Μπορεί να κάνει εκτίμηση για κίνδυνο μελλοντικού κατάγματος
– Κάνει μέτρηση των ανόργανων αλάτων ανά μονάδα επιφάνειας
– Γίνεται εκτίμηση ελάττωσης της οστικής μάζας σε παιδιά με ήδη δια- γνωσμένη οστική ευθραυστότητα
– Καθορισμός πλάνου ειδικής θεραπείας και διαχρονική παρακολούθηση των παρεμβάσεων
– Κάνει πρόγνωση κορυφαίας οστικής μάζας
Πάντα σε συνδυασμό με πλήρη κλινική και εργαστηριακή διερεύνηση του μικρού ασθενούς, ενώ έχει προηγηθεί μία πλάγια ακτινογραφία της σπονδυλικής στήλης.
Επίσης θα πρέπει να αναφερθεί ότι η DXA είναι εξαιρετικό εργαλείο για τη μελέτη:
– της διαχρονικής ανάπτυξης του σώματος, στα πλαίσια χρονίων νοσημά- των της παιδικής ηλικίας
– της ανταπόκρισης του σώματος σε θεραπευτικές παρεμβάσεις (όπως ειδική δίαιτα, άσκηση, χρήση φαρμάκων).
– Επίσης χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της σύστασης του σώματος (λίπος- μυϊκή μάζα). Η σύσταση του σώματος (λιπομέτρηση) δεν γίνεται ως ρουτίνα. Οι φυσιολογικές τιμές εξαρτώνται από το φύλο, την ηλικία και το στάδιο ενήβωσης. Επίσης θα πρέπει να αναφερθεί η μεγαλύτερη κλινική εμπειρία στις ακραίες τιμές βάρους όπως σε :
-Ψυχογενή ανορεξία (συσχέτιση % λίπους και ανάκτησης της εμμηνορρυ- σίας, καθοδήγηση οδηγιών άσκησης και διατροφής)
-Παχυσαρκία (συσχέτιση % λίπους με την εμφάνιση μεταβολικού συνδρό- μου ώστε να υπάρξει πρώιμη παρέμβαση στον τρόπο ζωής).
Συμπερασματικά η αξιολόγηση της υγείας των οστών, έχει ως στόχο να εντοπίσει παιδιά και εφήβους που μπορούν να επωφεληθούν από τις ιατρικές παρεμβάσεις, ώστε να ελαττωθεί ο κίνδυνος ενός κλινικά σημαντικού κατάγματος λόγω οστεοπόρωσης.
Πηγή περιοδικό Woman news
Γράφει η Αικατερίκη Ανδριανάκη ιατρός ακτινολόγος
Διαγνωστικό κέντρο Ηρόδοτος στην Αλικαρνασσό. Το 1ο Κέντρο ελέγχου οστεοπόρωσης για παιδιά στην Κρήτη. Ηροδότου 148 (έναντι σινεμά Studio) Ν. Αλικαρνασσός τηλ.κέντρο 2810240100, τηλ ιατρείου 2810222265, email: andrianakik@gmail.com